Cirkularni karijes kod dece i odraslih

Cirkularni karijes predstavlja jedan od ozbiljnijih oblika zubnog karijesa koji zahvata zube u predelu vrata zuba, neposredno uz desni.

Ova vrsta karijesa može da pogađa kako decu, tako i odrasle, ali je češća kod dece zbog specifičnih faktora vezanih za rast i razvoj mlečnih zuba.

U ovom članku ćemo detaljno objasniti šta je cirkularni karijes, kako se manifestuje, koji su uzroci njegovog nastanka, i koji su najefikasniji načini za lečenje i prevenciju.

Šta je cirkularni karijes?

Cirkularni karijes je poseban oblik karijesa koji se javlja u blizini desni, na vratu zuba. Uglavnom napada prednje zube, ali može zahvatiti i ostale zube.

Ime „cirkularni“ dolazi od karakterističnog kružnog oblika oštećenja – karijes formira prsten oko zuba, često zahvatajući čitav obim zuba.

To može dovesti do značajnog propadanja zubne strukture, slabljenja zuba i eventualno do njegove potpune destrukcije ako se ne tretira na vreme.

Cirkularni karijes kod dece

Cirkularni karijes je najizraženiji kod dece, posebno kod one koja još imaju mlečne zube.

Razlog za to je činjenica da mlečni zubi imaju tanji sloj gleđi i dentina, zbog čega su podložniji bržem propadanju.

Takođe, deca su sklonija konzumiranju slatkiša, gaziranih pića, i često im nedostaje dovoljno pažnje prema oralnoj higijeni, što sve zajedno doprinosi nastanku ovog tipa karijesa.

Mlečni zubi imaju važnu ulogu u razvoju vilice i postavljanju prostora za stalne zube, pa njihovo prevremeno gubljenje može dovesti do problema sa pravilnim nicanjem stalnih zuba.

Ako se cirkularni karijes ne tretira na vreme, može uzrokovati komplikacije poput infekcija i trajnih oštećenja vilice i zubne arhitekture.

Cirkularni karijes kod odraslih

Iako se cirkularni karijes češće javlja kod dece, može se javiti i kod odraslih.

Kod odraslih osoba, najčešće je rezultat dugotrajno loše oralne higijene, ali i određenih medicinskih stanja poput suvoće usta (kserostomije), gde smanjen dotok pljuvačke smanjuje prirodnu odbranu od bakterija koje uzrokuju karijes.

Stomatološke intervencije kod odraslih često zahtevaju drugačiji pristup nego kod dece, jer karijes može zahvatiti i koren zuba, što otežava lečenje i povećava rizik od gubitka zuba.

U težim slučajevima, lečenje može uključivati protetske nadoknade poput krunica ili mostova kako bi se očuvala funkcionalnost zuba.

Uzroci cirkularnog karijesa

Cirkularni karijes ima više faktora koji doprinose njegovom razvoju, a najčešći su:

Neadekvatna oralna higijena

Jedan od najčešćih uzroka cirkularnog karijesa je loša oralna higijena.

Nepravilno i neredovno pranje zuba omogućava nakupljanje plaka i bakterija, što može izazvati karijes.

Deca su posebno ranjiva na ovaj problem jer često ne peru zube dovoljno temeljno, što rezultira taloženjem plaka oko linije desni.

Prekomerna konzumacija šećera

Konzumacija hrane bogate šećerima značajno doprinosi razvoju karijesa. Bakterije u ustima razgrađuju šećere i proizvode kiseline koje oštećuju zubnu gleđ.

Ovaj problem je podjednako prisutan i kod dece i kod odraslih, posebno kod onih koji često konzumiraju gazirane napitke, slatkiše i brzu hranu.

Noćno hranjenje kod dece

Jedan od vodećih uzroka cirkularnog karijesa kod beba i male dece je noćno hranjenje flašicom, posebno mlekom ili zaslađenim sokovima.

Noću se smanjuje protok pljuvačke, što smanjuje prirodnu odbranu od bakterija i omogućava brži razvoj karijesa.

Genetska predispozicija

Neki ljudi imaju veću sklonost ka razvoju karijesa zbog naslednih faktora, poput tanje gleđi ili slabije otpornosti zuba na kiseline.

Kserostomija

Ova pojava, poznata i kao suva usta, može doprineti razvoju karijesa kod odraslih jer nedostatak pljuvačke onemogućava prirodno ispiranje bakterija iz usne šupljine.

Simptomi cirkularnog karijesa

Cirkularni karijes se u početku može manifestovati kao blaga promena boje zuba ili kao mala bela tačka na vratu zuba.

Kako karijes napreduje, zubi postaju tamniji ili braonkasti u predelu vrata.

Javlja se osetljivost na toplo, hladno, ili slatko, kao i bol tokom žvakanja.

Zbog blizine desni, karijes može uzrokovati iritaciju i upalu, što može dovesti do krvarenja i nelagodnosti.

U završnim fazama, dolazi do slabljenja zuba, gubitka zubne strukture, i eventualnog izlaganja unutrašnjeg sloja zuba (dentina), što može zahtevati vađenje zuba ukoliko se ne interveniše na vreme.

Lečenje cirkularnog karijesa

Lečenje cirkularnog karijesa zahteva sveobuhvatan pristup i uglavnom zavisi od stadijuma bolesti.

U početnim fazama, moguće je sprečiti dalji razvoj remineralizacijom zuba korišćenjem fluorida i jačih sredstava za oralnu higijenu.

Kada je karijes uznapredovao, neophodna je restaurativna stomatologija, odnosno uklanjanje zahvaćenog tkiva zuba i postavljanje plombe.

Ako je karijes dubok i zahvata veći deo zuba, moguće je da će biti potrebna terapija korenskog kanala ili čak vađenje zuba.

Kod odraslih, ako je zub značajno oštećen, postavljanje zubnih krunica može očuvati funkcionalnost zuba i poboljšati estetiku.

Važno je rano reagovati i redovno posećivati stomatologa radi preventivnih pregleda.

Kako sprečiti pojavu cirkularnog karijesa

Prevencija cirkularnog karijesa je ključna, posebno kod dece.

Roditelji treba da postepeno menjaju loše navike u ishrani deteta, počevši od smanjenja količine šećera u slatkim napicima, razblaživanjem vodom do potpunog prelaska na vodu.

Kada dete počne prelaziti na čvrstu hranu, ishrana bi trebalo da bude raznovrsna, sa vitaminima, mineralima, i esencijalnim hranljivim materijama.

Takođe, uvođenje hrane čvršće konzistencije, poput sirovog voća i povrća, pomaže mehaničkom čišćenju zuba, stimuliše žvakanje i što podstiče pravilan razvoj vilica.

Ključno je i redovno održavanje oralne higijene. Redovno i pravilno pranje zuba najmanje dva puta dnevno. Uvek koristite pastu sa fluoridom i čistite između zuba koncem.

Upotreba fluorida u pasti za zube i u vodi za ispiranje usta može pomoći u zaštiti zuba od karijesa.

Deca i odrasli bi trebalo da posećuju stomatologa najmanje dva puta godišnje kako bi se na vreme otkrili i lečili problemi sa zubima.

14. oktobar – Svetski dan budućnosti bez karijesa

Zubni karijes je jedna od najčešćih hroničnih bolesti, ali se u velikoj meri može sprečiti.

Prema Svetskoj zdravstvenoj organizaciji (SZO), između 60–90% školske dece i gotovo 100% odraslih širom sveta pati od karijesa.

Uspostavljanje dobrih oralnih higijenskih navika, uključujući pranje zuba dva puta dnevno fluoridnom pastom i smanjenje unosa šećera, ključni su za prevenciju karijesa.

Pranje zuba pastom sa fluorom dokazano je jedan od najefikasnijih načina za prevenciju karijesa, a SZO je prepoznala pastu za zube sa fluorom kao esencijalni lek.

Iako je to dokazano sredstvo, mnogi ljudi, uključujući i decu i odrasle, ne peru zube redovno.

Formiranje zdravih navika u oralnoj higijeni od ranog detinjstva ključ je za zdravlje zuba u kasnijem životu, osiguravajući generacijama budućnost bez karijesa.