Bruksizam (stiskanje i škripanje zubima): uzroci i lečenje

Bruksizam, poznat i kao škripanje ili stiskanje zubima, predstavlja čest problem koji pogađa veliki broj ljudi.

Iako mnogi nisu svesni da pate od ovog poremećaja, bruksizam može dovesti do ozbiljnih posledica za zube, vilicu i opšte oralno zdravlje.

Ovaj nesvesni pokret se najčešće javlja tokom spavanja, ali može se pojaviti i tokom dana, posebno u trenucima stresa ili napetosti.

U ovom članku istražićemo šta je bruksizam, koji su njegovi uzroci, simptomi, posledice, i kako ga možemo lečiti i prevenirati.

Šta je bruksizam?

Bruksizam je medicinski termin koji označava nesvesno škripanje ili stiskanje zubima.

Bruksizam se može klasifikovati u dve glavne kategorije: noćni bruksizam i dnevni bruksizam.

Obe vrste imaju slične simptome i uzroke, ali se razlikuju po načinu na koji se javljaju i kako utiču na osobu.

Noćni bruksizam se dešava tokom spavanja i često je povezan sa poremećajima sna.

Dnevni bruksizam se javlja kada osoba nesvesno škripi ili stiska zube dok je budna. Ovaj oblik bruksizma je često povezan sa stresom i anksioznošću i može biti svestan ili nesvestan.

Bruksizam kod odraslih

Iako se može pojaviti kod ljudi svih uzrasta, bruksizam je najčešći kod odraslih, a studije pokazuju da se noćni bruksizam javlja kod 8-10% odraslih osoba.

Bruksizam kod odraslih je ozbiljno stanje koje može dovesti do značajnog oštećenja zuba i problema sa vilicom.

Dijagnoza bruksizma obično se postavlja tokom stomatološkog pregleda.

Stomatolog će obratiti pažnju na znake habanja zuba, osetljivost i potencijalne probleme sa temporomandibularnim zglobom (TMZ).

Bruksizam kod dece

Ova pojava može biti prilično uobičajena među decom, posebno u uzrastu između 3 i 6 godina, i često se može smatrati normalnim delom razvoja.

Bruksizam kod dece može biti prolazna pojava, ali ukoliko traje duže vreme ili izaziva ozbiljnije probleme, važno je potražiti stručnu pomoć.

Ako primetite da vaše dete škripi zubima, obratite se stomatologu radi saveta i preporuka za lečenje.

Pravilna intervencija može pomoći u očuvanju zdravlja zuba i smanjenju nelagodnosti.

Uzroci bruksizma

Tačan uzrok bruksizma nije u potpunosti jasan, ali postoje brojni faktori koji mogu doprineti njegovom razvoju.

Psihološki faktori

Psihološki faktori kao što su stres, anksioznost i tenzija često su glavni okidači bruksizma.

Ljudi koji su pod hroničnim stresom ili pate od anksioznih poremećaja skloniji su nesvesnom stiskanju zuba, posebno tokom noći.

Poremećaji sna

Bruksizam je često povezan sa poremećajima spavanja poput apneje, nesanice ili noćnih mora.

Osobe sa apnejom imaju veći rizik od razvoja bruksizma, jer prekidi u disanju tokom spavanja mogu izazvati nesvesno stiskanje zuba.

Nepravilni zagrižaj

Loš zagrižaj, neusklađenost vilica ili loše postavljene plombe mogu uzrokovati bruksizam.

Kada zubi nisu pravilno postavljeni, osoba može nesvesno stiskati zube dok pokušava da pronađe udoban položaj vilice.

Kada zubi nisu pravilno poravnati, mišići vilice rade intenzivnije da bi nadoknadili taj disbalans, što može izazvati škripanje.

Lekovi i stimulansi

Određeni lekovi, posebno antidepresivi i lekovi za lečenje anksioznosti, mogu izazvati neželjene efekte, uključujući bruksizam.

Takođe, upotreba stimulanasa poput kofeina, alkohola i droga može pogoršati simptome bruksizma.

Genetika

Postoji i genetska predispozicija za bruksizam. Ukoliko u porodici postoji istorija škripanja zubima, postoji veća verovatnoća da će i drugi članovi porodice razviti ovo stanje.

Simptomi bruksizma

Prepoznavanje simptoma bruksizma je ključno za pravovremeno lečenje. Najčešći simptomi uključuju:

Moguće komplikacije

Ako se ne leči, bruksizam može izazvati ozbiljne komplikacije koje utiču na oralno i opšte zdravlje.

Kontinuirano škripanje zubima može dovesti do njihovog prekomernog trošenja. Ovo može rezultirati pucanjem zuba, gubitkom zubne gleđi, pa čak i potrebom za nadoknadama poput krunica ili mostova.

Hronični bruksizam izaziva prekomerno opterećenje mišića vilice, što može dovesti do upale mišića i hroničnih bolova. Osobe sa ozbiljnim bruksizmom često pate od bolova u vilici, licu, pa čak i vratu.

Temporomandibularni zglob je veoma osetljiv na pritisak i preopterećenje, a bruksizam može uzrokovati dugotrajne probleme sa ovim zglobom.

To može dovesti do ozbiljnih bolova u zglobu, problema sa otvaranjem i zatvaranjem usta, kao i zvučnih efekata poput kliktanja.

Ljudi koji pate od bruksizma često imaju poremećaje spavanja, što može dodatno pogoršati stanje. Loš san može dovesti do povećane dnevne pospanosti, smanjenja koncentracije i opšteg osećaja umora.

Bruksizam lečenje

Lečenje bruksizma zavisi od ozbiljnosti simptoma i uzroka stanja.

Jedan od najefikasnijih tretmana za bruksizam je upotreba okluzalnog splinta (štitnik za zube).

Ovi splintovi, koje se nose tokom noći, pomažu u zaštiti zuba od daljeg habanja i smanjuju napetost u vilici.

Ako je stres primarni uzrok bruksizma, terapije kao što su kognitivno-bihevioralna terapija ili relaksacioni tretmani mogu pomoći u smanjenju napetosti i škripanja zubima.

Vežbe za mišiće vilice, kao i tople obloge, mogu pomoći u ublažavanju napetosti i bolova u vilici. Fizioterapeut može preporučiti specifične vežbe koje smanjuju napetost u vilici i TMZ-u.

U određenim slučajevima, stomatolog može preporučiti lekove za opuštanje mišića vilice ili za smanjenje anksioznosti. Međutim, lekovi nisu trajno rešenje i koriste se samo za ublažavanje simptoma.

Smanjenje unosa kofeina, alkohola i nikotina može pomoći u smanjenju simptoma bruksizma, jer ovi stimulansi često pogoršavaju stanje.

U slučajevima kada je bruksizam izazvan nepravilnim zagrizom, stomatolog može preporučiti korekciju zagrižaja ili zamenu loše postavljenih plombi i krunica.

Zaključak

Bruksizam je stanje koje može ozbiljno ugroziti zdravlje zuba i vilice, ali pravovremena dijagnoza i lečenje mogu sprečiti ozbiljne posledice.

Ako prepoznate simptome poput škripanja zubima, bolova u vilici ili glavobolja, važno je da se obratite stomatologu.

Različite metode lečenja, od okluzalnog splinta do terapija za upravljanje stresom, mogu pomoći u kontroli ovog stanja i očuvanju zdravlja vaših zuba i vilice.